Daha önce Gümüşhane’deki 12 bin yıllık Dipsiz Göl’ün dibinde hazine aramak için nasıl yok edildiğini hatırlarsınız. Ayrıca yine 12 bin yıllık Hasankeyf’in betona gömülmesi gibi olaylar ülkemizdeki çoğu insanı, doğal ve tarihi miraslarımızın geleceği konusunda endişelendirmişti. 

Bu endişelerin arasına, şimdi de oluşumu 60 milyon yıl alan Kapadokya’daki peri bacaları da eklendi. Peki Kapadokya’da neler oluyor? Peri bacaları gerçekten de iş makineleri ile yıkılıyor mu? Sosyal medyaya yansıyan detaylar üzerinden bir derleme yaptık.

Oluşumu 60 milyon önceki bir volkanik patlamalarla başlayan peri bacalarının yer aldığı Kapadokya; 5 ilimize dağılan 250 kilometre karelik bir doğal miras: 

Geçen milyonlarca yıl içerisinde sel suları ve rüzgarların toprağı aşındırmasıyla oluşan bu yapılara dünya üzerinde oldukça nadir rastlanıyor. İnsanların yerleşik hayata geçmesinden sonra şehirleştikleri Kapadokya’da pek çok tarihi ev ve dini yapı da var. Bir başka deyişle peri bacaları ve Kapadokya sadece ülkemiz adına değil, tüm insanlık adına sahip çıkılması gereken doğal miras.

Ağustos 2022’de Kapadokya Çevre Platformu, bölgede yapılan yol çalışmalarıyla “yıkılmadık peri bacası kalmayacak” açıklamasında bulunmuştu:

Platformun sözcüsü Mükremin Tokmak’ın Cumhuriyet’e yaptığı açıklamalar gündemde geniş yer bulmuştu. Kendisinin peri bacalarına zarar verildiğini iddia ettiği bu açıklaması sırasında yol çalışmalar 1,5 ayını geride bırakmıştı. Açıklamanın tamamı şu şekildeydi.

“Alttaki kayaları keserek ve bir Bizans manastırını yok ederek buraya yol açıyorlar” diyen Tokmak, “Yapımı süren yol güzergahında peri bacaları, manastırlar, inanılmaz oluşumlar var. Neredeyse Saklı Kilise’nin üzerinden geçiyor yol. Burası 45 metrelik bir dağ kütlesini rampayı düzlemek için yukarıdan aşağıya doğru oyuyorlar. Buralarda inanılmaz bir yarık açacaklar. O bölgede kırılmadık, yıkılmadık bir peri bacası, manastır kalmayacak. İleride de aynı gerekçeyle, araçların sarsıntısı nedeniyle ciddi bir hasara neden olacak. İnanılmaz bir katliam var ve kimsenin sesi çıkmıyor” diye konuşmuştu.

Peki peri bacalarına zarar verdiği iddia edilen yol nereye yapılıyor? 

Mevcut karayoluyla aralarında 4,9 kilometre mesafe bulunan Ortahisar ve Göreme ilçeleri arasında yapılan bir çalışmadan söz ediliyor. Bu iki ilçe arasında, iddialarda da vurgulandığı gibi pek çok tarihi yapı var. En önemlisi de Kapadokya içerisinde kalan bir alan olduğu için endişeler daha yol çalışmaları başladığından beri var, çalışmalar ilerledikçe endişeler de büyüyor. 

Tartışmalardan yaklaşık 1,5 ay sonra yayınlanan şu video, peri bacalarının yol yapım çalışmaları için yıkıldığı iddiasını yeniden gündeme getirdi:

Milletvekili ve CHP Genel Başkan Yardımcısı Ali Öztunç’un videosu sosyal medyada tartışmaların fitilini yeniden ateşledi. Muhalefet cephesinden konuya destek verilirken haber kanalları da olayı kamuoyuna taşımaya başladı.

Ancak Ortahisar Belediyesi, yıkılanların kaçak inşa edilmiş WC’ler olduğunu belirtti:

Bölgedeki vatandaşlar tarafından çekilen görüntülerden birinde, Bizans dönemine ait olan 2 bin yıllık Saklı kilisenin hemen ardından yol geçtiği görülüyor:

Söz konusu yol çalışmalarına dair havadan çekilen bir görüntü de şu şekilde:

Tartışmalara 1990 yılında kurulan ÇEKUL Vakfı da dahil oldu, yol çalışmalarını durdurma çağrısı yapıldı: 

Yasalara göre 1. Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı olarak geçen yerlerde çivi çakılmasına bile izin verilmiyor. Kapadokya da bunlardan birisi:

İzne tabii olan bilimsel çalışmalar haricinde bu alanlarda yapılaşmaya izin verilmiyor. Hatta öyle ki bu alanlarda arazi sahibi olan vatandaşlar bile kendi topraklarında çivi çakması için izin almaları gerekiyor. Bu izinler alınırken bölgedeki bitki örtüsüne, toprak yapısına ve silüetine zarar verilmemesi şartı koşuluyor. Ancak yol gibi kamu bina ve ve yapıları; doğal afetler sonucunda oluşan hasarı gidermek için yapılan bakım çalışmaları bu kapsamın dışında tutuluyor, elbette yine bölgeye zarar vermeden yapılması gerekiyor.

Özetle; Kapadokya’daki tartışmalı yol çalışması Nevşehir İl Özel İdaresi tarafından yapılan bir kamu çalışması olduğu için aslında yasal:

Yani itirazların sebebi çalışmaların yasa dışı olması değil, dikkatli ve özenli bir şekilde yapılmaması, doğal ve tarihi mirasa zarar verildiği iddiası. 

Bölgeye dair net bilgiler paylaşıldıkça sizlere aktarmayı sürdüreceğiz. Bu süre zarfında bölgeden kesin bilgi aktarmayan kaynaklara güvenmemenizi, sosyal medyada tartışmaya girmeden önce iddia ve açıklamaların kaynaklarını kontrol etmenizi tavsiye ederiz.