Dünyamızın yaşam kaynağı olan oksijen, görünmeyen döngüsüyle gezegenimizi sürekli canlı tutuyor. Özellikle bize bunu sağlayan ağaçlar, kışın yaprak döktüklerinde birçok soru işaretini de beraberinde getiriyor.

Doğrudan oksijen üretimine katkıda bulunan yapraklar, aslında atmosferimiz için de bir hayli öneme sahip.

Peki kışın gelmesiyle, atmosferdeki oksijen seviyemiz de azalıyor olabilir mi?

Dünya’nın atmosferini oluşturan oksijen, yaşamın sürekliliği açısından büyük bir öneme sahip.

Bu oksijenin neredeyse tamamı, bitkilerin ve mikroorganizmaların gerçekleştirdiği fotosentez işlemi sonucu üretiliyor. Kış aylarında ağaçların yaprak dökmesi, bazı kesimlerde oksijen üretiminin azalacağı izlenimini verse de durum çok daha karmaşık bir dengeye bağlı.

Karalardaki ağaçlar ve diğer bitkiler, oksijen üretiminde önemli rol oynasa da atmosferdeki oksijenin en az yarısı okyanus, deniz ve göllerde yaşayan fitoplanktonlar tarafından üretiliyor. Bu mikroskobik organizmalar arasında yer alan Prochlorococcus türleri, fotosentez yapan en küçük canlılar olarak biliniyor ve yalnızca bu bakteriler, atmosferdeki oksijenin %20’sine denk bir katkı sağlıyor.

Dünya yüzeyinin %71’ini kaplayan su kütlelerinde gerçekleşen fotosentez de mevsimsel olarak değişiyor.

Yaz aylarında, Güneş ışınlarının su yüzeyine daha dik açıyla düşmesi, ışığın suya daha derin nüfuz etmesini sağlıyor. Böylece fitoplanktonlar, daha fazla Güneş ışığı soğuruyor; fotosentez hızlanıyor ve üretilen oksijen miktarı artıyor. Ancak sıcaklığın yükselmesiyle suyun oksijen tutma kapasitesi azalıyor, bu da üretilen oksijenin bir kısmının sudan atmosfere geçmesine sebep oluyor.

Bilim insanları, farklı bölgelerden topladıkları hava örneklerini referans değerlerle karşılaştırarak atmosferdeki oksijen miktarındaki mevsimsel değişimleri düzenli olarak izlediler. Yapılan ölçümler, kuzey yarım kürede kış aylarında havadaki oksijenin milyonda yaklaşık 24 parça azaldığını gösteriyor.

Dünya’nın karasal alanlarının çoğunun kuzey yarım kürede yer alması, bu bölgede yaşanan mevsimsel değişikliklerin oksijen üretimine etkisini gösteriyor.

Karasal bitkiler, fotosentez sonucu açığa çıkan oksijeni doğrudan atmosfere verirken; kışın yaprak döken ağaçların üretimi azalıyor. Ancak güney yarım kürede yaşanan mevsimler, bu etkiyi dengeleyerek atmosferik oksijen seviyesinde kayda değer bir düşüş oluşmasını engelliyor.

Kısacası Dünya’da oksijen oranı hem karasal hem de okyanusal fotosentez süreçlerinin etkisi altında dinamik bir dengeye sahip. Mevsimsel değişimler, bölgesel farklılıklar ve insan kaynaklı faaliyetler, bu hassas dengenin sürekli bir değişim içerisinde olmasına neden oluyor.

Ağaçlarla ilgili diğer içeriklerimiz: