Ne zaman bir evlenme teklifine şahit olsak, tek diz üzerine çökmüş bir erkek görürüz. Bu sahne, yılların eskitemediği geleneğin bir parçası.

Üstelik bu geleneği, yalnızca bizim yüzyılımıza özgü sanmayın. Geriye, hatta asırlar öncesi kadar gidin, cevabı Orta Çağ’da saklı!

Sevginin evrensel bir dili olduğu gibi, evlenme teklifinin de evrensel ve zamansız bir geçmişi var.

Evlenme teklifini neden tek diz üzerinde yaparız?

Bu geleneğin izleri, Orta Çağ Avrupası’na kadar uzanıyor. O dönemde toplumun en önemli değerlerinden biri sadakatti. Bu bağlılık, özellikle bir şövalyenin efendisine duyduğu sadakati temsil ediyordu. Şövalyeler, lordlarının karşısında diz çökerek onlara bağlılıklarını ve hizmete hazır olduklarını bildirirdi. Bu, kendini küçük görmenin aksine saygı, teslimiyet ve güvenin bir ilanıydı.

Zamanla bu sembolik hareket, romantik ilişkilerde de kendine yer buldu. Şövalyeler, savaş meydanında olduğu kadar aşk meydanında da diz çökmeye başladı. Bir kadının önünde diz çökmek, onlar için kadına duyulan hayranlığın ve aşkın en görkemli ifadesi hâline geldi.

Heredot’un anlattığına göre Persler’de de diz çökme kuralı vardı.

Bu kurala göre Persler arasında statü farkı bulunuyorsa, düşük statüdeki kişi, daha yüksek rütbeli kişiye saygısını diz çökerek ifade ederdi. Bunun adı da proskynesis olarak kayıtlarda geçiyor.

Önce saygı ve bağlılığın bir nişanesi olan diz çökmenin, zamanla Orta Çağ sanatlarında da yerini aldığını görebiliriz. Çoğu çizimde erkek, bir kadın karşısında diz çökmüş olarak resmedilmiş oluyor.

İnsanlık tarihinde de bu çöküş, dini bir arka plana sahip.

Hristiyanlık başta olmak üzere birçok inanç sisteminde diz çökme, Tanrı’ya karşı duyulan derin saygı, bağlılık ve dua haliyle özdeşleşiyor. İşin hem dini, hem askeri hem de manevi bir boyutu olunca tüm bu gelenekler, diz çökme eylemini yalnızca fiziksel bir pozisyon olmaktan çıkarıp, anlamla yüklü bir ritüele dönüştürdü.

Bu aidiyet, zamanla romantik ilişkilerde de bir sembol hâline geldi, günümüze dek ulaştı. Artık sadece evlenme teklifiyle özdeşleşen diz çökmek, âdeta kelimelerin beden diline dökülmüş bir hâli oldu.

Orta Çağ ile ilgili diğer içeriklerimiz: