Yüz yıldan uzun bir süredir hayatımızın içerisinde olan ve seyahat etmenin en kolay yolu olarak bilinen uçaklar, kelimenin tam anlamıyla teknoloji harikası ulaşım araçları olarak bilinirler. Biz sıradan yolcular olarak yalnızca birkaç saatimizi uçak içerisinde geçiriyor olsak da bu devasa ulaşım araçlarının arkasında devasa mühendislik teknolojileri vardır. 

Mühendisliği bir kenara bırakacak olursak; uçakların bazı dikkat çekici özellikleri vardır. Örneğin aydınlatmaları. Eğer başınızı havaya kaldırır ve bir uçak görürseniz, uçağın ışıklarının yanıp yanıp söndüğünü görürsünüz. Peki neden böyle bir şeyin olduğunu hiç düşündünüz mü? Karayollarında kullanılan arabalarda sabit olarak yanan aydınlatmalar varken uçaklarda neden farklı bir durum söz konusu? Gelin hep birlikte bu meseleye yakından bakalım.

Uçaklardaki ışıkların anlamı nedir ve bu ışıklar neden yanıp söner?

Piyasada farklı markalarda yolcu uçakları vardır. Ancak bu uçakların tümünde ortak olarak bulunan bazı ışıklar bulunmaktadır. Bunun nedeni tıpkı otomobillerde olduğu gibi belirlenen standartları sağlamış olmaktır. Buna göre; standart bir yolcu uçağında şu ışıkların yer aldığını söyleyebiliriz:

• Navigasyon ışıkları (NAV): Bir uçağın olmazsa olmazıdır. Sağ kanatta yeşil, sol kanatta kırmızı olarak tercih edilmiştir. Yanıp sönen bir yapıdadır. Bu ışıklar ile bir uçağın yönü anlaşılır.
• Çarpışma önleyici ışıklar (Strobe-beyaz): Kuyruk ve kanatlarda geriye bakacak şekilde beyaz renklidirler. Navigasyon ışıkları ile aynı mantığa sahip olan strobe ışıkları, yanıp sönerler ve hem uçağın yönünün anlaşılmasını hem de kazadan kaçınılmasına yardımcı olur.
• Çarpışma önleyici ışıklar (Beacon-kırmızı): Uçak gövdesinin alt ve üst kısmında bulunurlar. Renkleri kırmızıdır. Bir uçağın motorlarının çalışıp çalışmadığının anlaşılmasını sağlarlar. Yanıp sönen yapıda olan beacon ışıkları açılmışsa, o uçak çalışıyordur. 
• Taksi ışıkları (Taxi): Taksi ışıkları, adından da anlaşılabileceği üzere taksi esnasında kullanılır. İşte bu ışıklarla arabalardaki kısa farların çalışma mantığı aynıdır. Sürekli yanan taksi ışığı, pilotun taksi yolunu görmesine yardımcı olur.
• İniş ışıkları (Landing): İniş ışıkları, havacılık için kritik önem arz etmektedir. Bu ışıklar, uçağın hem görünürlüğünü artırır hem de pilota yol gösterir. Uçağın modeli ve büyüklüğüne göre yerleri ile sayısı değişebilir. Sürekli yanarlar. Arabalardaki uzun farlar gibi düşünülebilir.
• Pist dönüş ışıkları (Runway Turnoff?): Pist dönüş ışıkları, adından da anlaşılabileceği üzere dönüş sırasında yanar. Sürekli yanan ışıklar, pilotun çevreyi görebilmesini sağlar.
• Kanat denetleme ışıkları (Wing): Kanat denetleme ışıkları özellikle de kış mevsiminde önemlidir. Havalanı görevlileri, bu ışıklar yardımıyla kanatta buzlanma olup olmadığını anlarlar.
• Logo ışıkları: Logo ışıkları ise genelde kuyrukta yer alır. Uçağın hangi taşımacılık şirketine ait olduğunu gösteren logonun aydınlatılmasını sağlar.

İçeriğimizin bu noktasına kadar, uçaklardaki ışıkların ne anlama geldiklerini anlamış olduk. Şimdi de bu ışıklardan bazılarının neden yanıp söndüğüne yakından bakalım.

Uçaklardaki ışıkların yanıp sönmesinin tek nedeni var: Dikkat çekmek!

Uçaklardaki ışıkların yanıp sönmesinin nedeni aslında çok basittir: Dikkat çekmek. Yanıp sönen ışıklar, gökyüzüne bakan insanların da diğer pilotların da dikkatini daha fazla çeker. Gelin hep birlikte bu işin bilimsel boyutuna da bir bakalım.

Bilim insanlarına göre insan beyni, yanıp sönen ışığı daha dikkat çekici buluyor

Bilim insanları, bugüne dek insan gözü ile ilgili tonla araştırma yaptılar. Yapılan araştırmalar, insan gözünün her ışığa aynı tepkiyi vermediğini ortaya koydu. Örneğin sabit olarak yanan çok parlak bir ışıktansa yanıp sönen daha az parlak ışık, beyin tarafından daha dikkat çekici bulundu. Hatta gözümüzün maksimum tepki verdiği frekans, 4-8 Hz aralığıdır. 

NASA’nın renk ve ışığın kullanımıyla ilgili kurduğu araştırma laboratuvarı "Color Usage Research Lab", üst paragrafta anlattığımız durumu deneyimlemenizi sağlayan bir internet sitesine sahip. Bu internet sitesinde, farklı Hz değerlerine sahip olan yanıp sönen ışıkların beyin tarafından nasıl algılandığı örneklerle anlatılıyor. Burada bulunan bağlantıyı kullanarak o siteye ulaşabilir ve testi kendiniz de yapabilirsiniz. Böylelikle bir uçağın ışıklanrının yanmasının ne anlama geldiğini çok daha iyi bir şekilde anlayabilirsiniz.

Not: Yanıp sönen ışıklar, bazı epilepsi hastalarında krize neden olabilir. Webtekno olarak NASA’nın internet sitesine yönlendirme yapmamızın nedeni de tam olarak bu. Eğer epilepsi hastasısıysanız ve ışığa karşı hassasiyetiniz varsa siteye girmemenizi tavsiye ederiz.